با توجه به بحثي كه در شماره پيشين مجله صنعت سينما در خصوص عدم وجود نگرش ساختار گرايانه در مديريت سينماي ايران و صرف حركت بر مبناي نگاه توليدي با توجه به امكانات موجود سينما داشتيد . ارزيابي شما از سينماي يكسال گذشته ايران چيست ؟
البته بحث گذشته من ناظر به يك ديدگاه و روند كلي در مديريت سينماي كشور بود. وقتي بحث كلي مي شود، راحت تر مي شود حرف زد . ذهن من هم آماده تر بود . وقتي از يكسال و يك دامنه محدوتر صحبت مي كنيم اظهارات بايد كارشناسانه و با پشتوانه باشد، ضمن اينكه بايد اعتراف كنم من يكسال است عملا در حوزه عملياتي سينما حضور ندارم.و ارتباط من با سينما از طريق مطالعه و ارتباطات روزنامه ايي و اينترنتي بوده است . و طرحي كه مدتها ست روي آن كار مطالعاتي و تحقبقاتي انجام مي دهم ،سعي كرده ام مدل قابل مطالعه ايي از رفتار سينما در دوره هاي مختلف در موضوعات مختلف تبين كنم . بيشتر هدف من يك جور ساختمند كردن رفتارها ، حركت ها و مفاهيم براي تبين ،درك و تحليل تغييرات و تحولات در سينماي ايران بوده است. فكر مي كنم يكصد سال تاريخ سينما ، 80 سال سينماي داستاني ، توليد 2500عنوان فيلم بلند سينمايي و توليد بيش از 8000عنوان فيلم كوتاه وو چندين برابر اين مجموعه و برنامه تلويزيوني با مضامين و موضوعات گوناگون و حضور چندين هزار انسان در حرفه هاي مختلف موضوع جذابي براي مطالعه باشد. حال چقدر موفق بوده و كا رآيي داشته بماند .و اما سئوال شما .... براي مطالعه سينماي ايران،يكسال به عبارت ديگر 12 ماه دوره معقولي نيست بهتراست سينماي ايران را دريك دوره 18 ماهه و حتي در بعضي مقاطع 24 ماهه ببينيم . سينماي ايران در سالهاي اخير تحت تاثير چند فاكتور كلي بوده است :
رشد و حركت دروني سينماي ايران طي دو دهه اخير
تحولات اجتماعي ، فرهنگي ، ساخت جمعيت ، شرايط اقتصادي
تا اندازه اي تحت تاثير تغييرات و تحولات تكنولوژيكي
كاركردهاي جهاني سينما ي ايران
.....
تحت تاثيرمولفه هاي يادشده سينماي ايران در حال ورود به يك فضا و شرايط جديدي هست . اينكه حالا كجا مي رود اينجا موضوع صحبت ما نيست .بهتر است بيشتر دنبال مشخصه هاي دو سال گذشته باشيم ، ببينيم چه ويژه گيهايي بوده كه حالا ما از آن بعنوان دوره گذار ياد مي كنيم :
جوان شدن و يا ورود نسل جديدي از سينما گران به سينماي ايران
دوم تغيير در رو شهاي توليد
گران شدن و بالا رفتن هزينه هاي توليد ، به اين معني كه وقتي از يك سو زمينه نيروي جوان و شيفته كار زياد مي شود و از سوي ديگر قيمت تمام شده فيلم بالا مي رود ، و نرخ دستمزد عوامل حرفه اي و قديمي تر بيشتر مي شود تهيه كننده به نوعي توليد ارزانتر و يا به عبارتي شبه حرفه ايي گرايش پيدا مي كند . و نا خود آگاه اين نوع سينما شكل مي گيرد . در نتيجه زمينه توليد افزايش پيدا مي كند .
عدم توجه كافي به مباني سينما ي حرفه ايي
عدم وجود مرز بندي هاي مشخص درجشنواره ها و سياستگزاري هابراي صيانت ازسينماي حرفه ايي
بيش از 200عنوان فيلم در يكساله گذشته براي توليد مطرح شده اند، از اين تعداد حدود 120تا 130 عنوان جلوي دوربين رفته اند. بررسي وضعيت حدود 80 نفر كارگردان اين فيلم ها از نظر سابقه توليد و فعاليت در زمينه كار گرداني نتايجي به اين شرح است :
كارگردان/فيلم كارگردان / نفر كارگردان/فيلم كارگردان / نفر
كارگردان 1 فيلمي 26 نفر كارگردان 10 فيلمي 3 نفر
كارگردان 2 فيلمي 12 نفر كارگردان 11 فيلمي 3 نفر
كارگردان 3 فيلمي 14 نفز كارگردان 14 فيلمي 1 نفز
كارگردان 4 فيلمي 6 نفر كارگردان 15 فيلمي 1 نفر
كارگردان 5 فيلمي 6 نفر كارگردان 17فيلمي 1 نفر
كارگردان 6 فيلمي 4 نفر كارگردان 18 فيلمي 1 نفر
كارگردان 7 فيلمي 4 نفر كارگردان 36 فيلمي 1 نفر
كارگردان 8 فيلمي 3 نفر كارگردان 54 فيلمي 1 نفر
كارگردان 9 فيلمي 3 نفر
البته ممكن است اطلاعات ارايه شده خطا هايي داشته باشد، ولي براي بحث ما(با اغماض ) قابل استناد هست . فكر نمي كنم نيازي به توضيح باشد . بحث فيلم اولي ها نيست ،بحث دگرگون شدن فضاي سينما مطرح است، تعداد كارگردانان با 1 فيلم تا 3 فيلم بيش از 50 نفر است . يعني تقريبا 50 % كارگردانان كه در سال 81 به امر توليد فيلم اشتغال داشته اند ،كساني هستند كه در 3-4 سال اخير وارد سينما شده اند . از يك زاويه ديگر هم نگا ه كنبم ، سال ساخت اولين فيلم و يا به عبارتي ديگر اولين سال ورود به حرفه كارگرداني :
سال آغاز كارگرداني نفر / كارگردان سال آغاز كارگرداني نفر / كارگردان
81 17 نفر 68 2 نفر
80 14 نفر 67 1 نفر
79 3 نفر 66 2 نفر
78 2 نفر 65 3 نفر
77 1 نفر 63 1 نفر
76 2 نفر 62 1 نفر
75 3 نفر 61 1 نفر
74 2 نفر 59 1 نفر
73 4 نفر 58 1 نفر
72 3 نفر 57 1 نفر
71 5 نفر 54 1 نفر
70 2 نفر 53 1 نفر
69 2 نفر 45 1 نفر
باز از اين زاويه هم نتايج بالا حاصل مي شود . نسلي و جمعيتي كه امروز در سينما فعال است ، نسلي نو و جديد است تقريبا 50 نفر از كارگردانان فعال در سينماي سال 81 در سالهاي بين 75 تا 81 وارد سينما شده است .
در گفتگوي قبلي به مقوله سخت گيري در ورود كارگردانان فيلم اول اشاره داشتيد . به نظر مي رسد جوان گرايي نمي تواند في النفسه مذموم باشد . با توجه به بافت جمعيتي كشور ،افرايش فارغ التحصيلان دانشكده ها سينمايي، بارتاب موفقيت فيلمسازان در جشنواره هاي جهاني روي قشر جوان سينما دوست و همچنين لزوم طرح فكر و نگاه و سبكهاي جديد همه باعث مي شود كه شزايط جديد يك پديده اجتناب ناپذير تلقي شود نظر شما چيست ؟
اين دو تا مسئله است ، اول اينكه من از سختگيري صحبت كردم ، اين يك جور ايجاد انضباط و قاعده مندي است . لازمه هركار اجتماعي و سازماني و گروهي است . يعني اگر اين انضباط نباشد ،چه بسا كل موضوع و مسئله تحت الشعاع قرار گيرد. ( ما در حال تبين موضوع و صورت مسئله هستيم ، اين مرحله به خودي خود مهم است . كه اساسا بدانيم مسايل ما چيست؟ اين خود ناشي از يك نگرش تحليل گرايانه است . يعني وقتي مسايل سينما پيچيده مي شود . و مولفه هاي مختلف روي هم اثر مي گذارند . و به اصطلاح معادله چند مجهولي مي شود . نياز به گسترس چنين ديدگاهي است . همان موضوعي كه در گفتگوي قبلي محور بحث من بود و گفتم سينماي ايران از عدم وجود چنين نگرشي آسيب ديده است .) به نظرمن هم اينكه سينما،جوان مي شود ،مذموم نيست . اين نشانه ظرفيت ، استعداد و قابليتهاي جامعه و مشخصا جامعه سينمايي ما مي باشد . اين نشانه موفقيت عملكردي سينما در دو دهه گذشته ازيك سو واز سوي ديگر نشانه اعتماد جامعه به سينما بعنوان محملي براي رشد و بالندگي فرهنگي و اجتماعي است. وجود نسل نو ،اميد به آينده سينماي ايران و نوزايي اين سينما را افزايش مي دهد. البته شرايط دارد ، زمينه مي خواهد،مديريت مي خواهد، برنامه مي خواهد ... اشاره به سختگيري هم از همين زاويه است .
اگر اين رويه ايي كه سينماي ايران در پيش گرفته كنترل نشود و به اصطلاخ اين سير جوان گرايي و نوگرايي به يك روال منطقي تبديل نشود من معتقد هستم شاكله كلي سينماي حرفه ايي (سينماي ايران ) تخت الشعاع قرار خواهد گرفت . براي اين بايد تدبيري انديشيده شود. آسيب شناسي وضع موجود يك ضرورت است . در وضعيتي كه در جداول بالا تصوير كرديم به همان نسبتي كه جوان وارد مي شود، پيشكسوتان و صاحبان سبك و روش خارج مي شوند و به حاشيه مي روند . اگراين رشد با جمعيت كارگردان با سابقه يك نسبت منطقي برقرار مي كرد اشكالي نداشت . بحث من همين جاست اگر ما تصور جامع از شرايط داشته باشيم . به تعريف جامعي از سينماي ايران رسيده باشيم ، آنوقت نبايد اين تصوير اينگونه هاي كنتراست باشد ،اينقدر سياهي و سفيدي ها به چشم بزند ،فاصله نسل ها ازهم زياد بشود . هرچيزي بايد سر جاي خودش باشد . و از هرچيزي بايد به جا استفاده شود . با اين وضعيت من فكر مي كنم ما ظرف دو سال آينده يك سينماي جوان حرفه ايي داشته با شيم . سينماي مستند نمي داند به كجا مي رود ، فيلم كوتاه نمي داند براي چه توليد مي شود . جوان را از شهرستان و تهران ... مي آوريم تشويق مي كنيم ،امكانات مي دهيم فيلم توليد مي كند ، جشنواره مي فرستيم ، جايزه مي گيرد ، اميدوارش مي كنيم ، بعد براي دهها مثل او ميز گرد مي گذاريم كه فيلم تو به چه درد مي خورد ، چرا مي خرند؟ چرا نمي خرتد ؟ خوب جوان در چنين شرايطي چرا نبايد دنبال توليد فيلم بلند ياشد ؟ فيلم كوتاه و مستند كه براي او نان و آبي نداشته ،يعني نتواتستيم نان و آب دارش بكنيم ، اين موج هجوم مي آورد به حوزه سينماي حرفه ايي هم فضا را براي خودش تنگ و ناكار آمد مي كند هم براي سينماي حرفه ايي . به اين نمودار توجه كنيد :
اين نمودار (از سمت راست شماره 1 معادل سال 1370تا شماره 12 سال 1381) توليد فيلم كوتاه را نشان مي دهد . شما محور بلندتر را دنبال كنيد ، ظرفيت نسبي توليد فيلم كوتاه بين 100 عتوان فيلم تا 300 عنوان فيلم است . كمتر و بيشتر در طول سالهاي مطالعه شده اين ظرفيت توليد فيلم كوتاه است . شما به يكباره بين سالهاي 77 تا 79 يك رشد قابل توجه را مي بينيد و بعد دوباره نمودار تقريبا به مسير طبيعي خود باز مي گردد. خوب، اين سئوال مطرح مي شود كه واقعا چه اتفاقي و تحولي رخ مي دهد كه اين اتفاق حاصل مي شود . اينجا مجال نقد اين موضوع نيست ،جاي خودش را مي خواهد. اما نكته ديگر را در ارتباط با سئوال شما مي خواهم توضيح بدهم اين است كه اين رشد يعني فاصله عدد 137 تا عد د 503،... نتيجه چه فرآيندي است ؟ طبيعي است ؟ بر اساس برنامه است ؟ كاذب است ؟ روي عواقب آن فكر شده بود ؟ آيا سير تغيير و تحولي كه از سال گذشته و امسال در سينماي ايران پديدار شده نتيجه اين فرآيند نيست . حالا شايد مستقيم نباشد . ولي بهرحال فضا را و شرايط را مستعد مي كند . مديريت را فيلمسازان را جامعه را ... يعني مي خواهم بگويم چرا با تعجب آن را طرح مي كنيم ؟ اين اتفاق طبيعي است . آن را مي شود پيش بيني كرد . پس نفس اتفاق اشكال ندارد . نگرش ما ايراد دارد. چشم باز كنيم مي بنيم، گوش باز كنيم ، مي شنويم ، حركت در شرايط كنوني بدون شناخت بدون تحليل از شرايط نمي تواند نتايج معقول بدنبال داشته باشد .
دو دهه وقت ، سرمايه و تجربه كمي از يك ملت نيست كه براحتي از كنارآن بگذريم . نيروي جوان و بالنده هم سرمايه كمي نيست ، ولي بايد توجه دا شته باشيم كه باغباني و مراقبت اين دو ، دو مقوله جدا از هم هست . دو برنامه دو نگاه مستقل مي خواهد. نبايد يكي فداي ديگري بشود. بهرحال آنچه اينجانب در گفتگوي قبلي طرح كردم ، و امروز روي آن تاكيد مي كنم ، همين است كه اولا مي شود با اعمال روشها و تمهيدات علمي و پژوهشي، افق نگاه را نسبت به آيند تقويت كرد (كه بايد كرد) و دوم اين كه ، برنامه ها و سياست هاي سينمايي بايد پوياتر و هوشمندانه تر نسبت با تحولات جاري سينما تنظيم شوند .
بر گرديم به تركيب فيلمهاي توليد شده در سالجاري و آيا اينكه مي شود تصوري هم از سال آينده داشته باشيم ؟
ما در يكسال گذشته حدود 200تا 250 عنوان فيم سينمايي را مورد مطالعه قرار داديم :
آماده نمايش اكران شده 11 عنوان
آماده نمايش اكران نشده 36 عنوان
صدا گذاري 23
تدوين 19
فيلمبرداري 32
پيش توليد و قبل از آن حدود 100 عنوان
البته اين وضعيت اواخر دي ماه است كه با توجه به فرصت باقي ماتده تا آغاز جشنوار فجر اعداد رديف 3تا 5 تغيير خواهند كرد . و عملا پرونده توليد سال 81 در پايان بهمن ماه بسته خواهد شد. و ما مي توانيم پرونده توليد سال 82 را در آغاز اسفتد ماه باز كنيم . سال 81 با توليد حدود 90 فيلم بسته خواهد شد . و مي توانيم پيش بيني كنيم كه سال سينمايي 82 با حدود 30 فيلم كليد خورده ( كه توليد آنها از سال 81 آغار شده) و تقريبا 100 فيلم كه در انتظار فراهم شدن شرايط توليد هستند آغاز خواهد شد . اگر به فرض از اين مجموعه 100 فيلم، فقط 50 % آن به مرحله توليد برسند .در صورتيكه شرايط ثابت باشد، تقريبا در شش ماهه اول سال 1382 توليد 80 فيلم پيش بيني مي شود . كه بيشتر از ظرفيتهاي موجود سينماي ايران است .
نكته ايي كه بايد به آن اشاره كنيم تعداد 11 عنوان فيلم اكران شده در رديف اول جدول است . در بررسي 10 ساله اخير سينماي ايران اين رديف محصول سياستهاي 4 –3 ساله اخير است . به اين معني كه توليد در سينماي ايران خود را با جشنواره تنظيم مي كرد . اين وضعيت بخشي از ظرفيت هاي انساني ، خدماتي فني توليد ونمايش را نا كارآمد مي كرد. و از طرفي ديگر اين عدد نشانگر كوتاه شدن زمان توليد تا نمابش فيلم و نتيجتا كوتاه شدن دوره خواب سرمايه است كه به نوبه خود حايز اهميت است. و مهمتر اينكه اين بخش متعلق به اصطلاحا سينماي بدنه است . كه كار خودش را مي كند . به جشنواره داخلي و خارجي هم كاري ندارد. اين هم از ديگر زواياي قابل توجه توليد در سينماي ايران است ، كه بايد بيشتر مورد توجه باشد . مطالعه اين بخش از سينماي ايران از نظر گونه شناسي ، موضوعات ، مخاطب شناسي ، كيفيت فيلم ، كارگران و تهيه كننده و ... در سا لهاي اخير بايد مورد مطالعه قزار گيرد . بهرحال 20 تا 30 %ظرفيت نمايشي سينماي ايران است .
يك عددي هم هست ،كه نبايد به سادگي از كنار آن گذشت. و مطالعه آن حايز اهميت است و در سالهاي پس از انقلاب بيشتر با آن مواجه بوديم ، و آن فيلمهايي است كه توليد مي شود و به نمايش در نمي آيد . كه از مجموع 2500 فيلم سينماي ايران حدود 25% اين ويژگي را دارا هستند . اتفاقا در سالهاي اخير اين عدد رشد بيشتري نشان مي دهد . كه البته يك ارتباطي با جوانگرايي سينما هم دارد . در سالهاي اخير بخش عمده ايي از ظرفيت توليد سينماي ايران اين ويژگي را دارد. و يك سري هم اساسا براي نمايش در داخل ساخته نمي شود و كارگردان و تهيه كننده هم اصراي به نمايش آن ندارند . به هرحال به نظر من مطالعه اين رفتارها و شفاف كردن اطلاعات و اهم و في الاهم كردن و سطح بندي مسايل براي حفظ و بقاء سينماي ايران يك ضرورت است .
نكته ديگري كه در مجموع توليدات امسال سينما نظر را به خود جلب مي كند ، توليد فيلم سينمايي به طريقه تصوير برداري ويديويي و انتقال آن به فيلم 35 م م ،با استفاده از امكانات كامپيوتر است . كه اصطلاحا به آن ديجتال مي گويند . (كه بررسي ابعاد متفاوت و ماهيت اين فرآيند و ارتباط آن با يك مقوله حرفه ايي به نام سينما يك ضرورت است .) اين توليد نسبت به سال گذشته دو برابر شده است . سال گذشته حدود 7 عنوان فيلم به اين شيوه تصوير برداري شده است . و امسال حدودا 15 فيلم . يكي از دلايل متراكم شدن توليد در سالهاي اخير (و احتمالا سالهاي آتي ) همين موضوع است .البته ازنظر من اين يك زنگ خطر براي سينماي ايران است . با توجه به استفاده از وسايل ويديويي غير حرفه ايي (وغيرمتعارف) براي چنين فرآيندي در سينماي ايران ،رشد اين روند به مصلحت سينما نيست .
از نظر صدا هم جز يك فيلم و يا دوفيلم اگر اشتباه نكنم ،فيلم ديگري تمايل به صداگزاري به روش هاي جديد نداشته است . كه در مجموع نسبت به سال قبل پيشرفتي نداشته ايم . ولي اتفاق خوب دو سال اخير راه اندازي دو استوديوي حرفه ايي در حوزه صدا بوده است . ولي در حوزه صدا برداري، وضع امسال بهتر از سالهاي قبل بوده يعني گرايش صدابرداران به استفاده از وسايل جديدتر بيشتراز سال قبل بوده است . كه البته من مطالعه جامعي روي آن ندارم .
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر